ISO 14020 Nedir?
ISO 14020, çevresel etiketlerin ve beyanların geliştirilmesi ve kullanılması için yol gösterici ilkeleri açıklamaktadır. ISO 14020 serisindeki diğer uygulanabilir standartların (ISO 14021, ISO 14024 ve ISO/TR 14025) ISO 14020 ile birlikte tutarlı bir şekilde kullanılması amaçlanmıştır. ISO 14020’nin belgelendirme ve tescil amaçları için bir spesifikasyon olarak kullanılmak üzere tasarlanmadığını belirtmekte fayda var. Yani kurumlar, ISO 14020’yi belgelendirme yapmak için bir gereksinim olarak değerlendirmemelidir.
Çevre etiketleri, bir ürün veya hizmet hakkında, ambalajının geri dönüştürülebilirliği veya zararlı bileşenlerin bulunmaması gibi genel çevresel faydaları açısından bilgi sağlamaktadır. Gittikçe daha fazla tüketicinin çevreye zarar vermeyen ürünleri satın almaya istekli olduğu günümüzde, bu bilgi tüketici seçimlerini olumlu yönde etkileyebilmekte ve herkes için bir kazan-kazan durumu yaratabilmektedir. Fakat, bu tür etiketlerin giderek yaygınlaşması, yeşil aklama (greenwashing) endişelerine ve abartılı pazarlama iddialarına da yol açabilmektedir. Bu nedenle, güvenilir ve eşit şartlar sağlamak için uluslararası kabul görmüş ve uyumlu hale getirilmiş kriterler ve etiketleme yöntemlerine ihtiyaç bulunmaktadır. ISO 14020 de bu çerçevede geliştirilmiş ve tüm çevre etiketleri için ortak prensipleri açıklayan bir standarttır.
ISO 14020 Standardının Kapsamı
Çevre etiketleri ve beyanları, ISO 14000 standartlar serisinin konusu olan çevre yönetimi araçlarından biridir. Bu etiket ve beyanlar, bir ürün veya hizmet hakkında genel çevresel karakteri, belirli bir çevresel yönü veya herhangi bir sayıda yönü açısından bilgi sağlamaktadır. Doğrudan alıcı olan taraflar veya potansiyel alıcılar, çevresel ve diğer hususlara dayalı olarak arzu ettikleri ürün veya hizmetleri seçerken bu bilgileri kullanabilmektedir. Ürün veya hizmetin sağlayıcıları, çevre etiketinin veya beyanının, ürün veya hizmet lehine gelişecek satın alma kararlarında etkili olacağını bekler.
Çevre etiketi ya da beyanı istenen etkiye sahipse, ürün veya hizmetin pazar payı artabilmektedir. Diğer sağlayıcılar, çevre etiketlerini kullanmalarını ya da çevre beyanları yapmalarını sağlamak için ürünlerinin veya hizmetlerinin çevresel yönlerini geliştirerek pazar taleplerini yanıt verebilir. Ayrıca bu ürün veya hizmet kategorisinden kaynaklanan çevresel etkilerin azaltılmasını da sağlayabilir.
ISO 14020 Tüm Çevre Etiketleri Rehberi
ISO 14020, son versiyonu 2000’de yılında “Çevre etiketleri ve beyanları - Genel ilkeler” ismiyle yayınlanan uluslararası bir standarttır. Bu standardın çevre etiketleri ve beyanları için ortaya koyduğu ilkelere geçmeden önce bazı terimleri açıklamakta fayda var.
Çevre etiketi veya çevre beyanı: Bir ürün veya hizmetin çevresel yönlerini gösteren iddialardır. Bir çevre etiketi veya beyanı, doğrudan ürünün veya ambalajının üzerinde, ürün açıklamasında, yayınlanan teknik bültenlerde; radyo, televizyon, sosyal medya ve diğer platformlarda yapılan reklam ve tanıtımlarda bir beyan, sembol veya grafik şeklinde kullanılabilmektedir.
Yaşam döngüsü: Hammadde elde edilmesinden veya doğal kaynakların üretilmesinden nihai bertarafına kadar bir ürün (ya da hizmet) sisteminin ardışık ve birbiriyle bağlantılı aşamalarıdır.
Çevresel yön: Çevre ile etkileşime girebilen bir kuruluşun faaliyetlerinin, ürünlerinin veya hizmetlerinin bileşenleridir.
Çevre etiketlerinin ve beyanlarının genel amacı, ürün ve hizmetlerin çevresel yönleri hakkında doğrulanabilir, doğru ve yanıltıcı olmayan bilgilerin iletilmesi yoluyla, çevreye daha az etkisi olan ürün ve hizmetlere yönelik talebi teşvik etmek ve karşılamaktır. Böylece pazar tarafından talep edilen çevrenin sürekli iyileştirilmesi potansiyelini de teşvik etmektedir. Standartta belirtilen ilkeler, tüm çevre etiketleri ve beyanları için geçerlidir.
ISO 14020’de çevre etiketleriyle ilgili açıklanan genel prensipleri şöyle sıralayabiliriz:
1. Çevre etiketleri ve beyanları doğru, doğrulanabilir, ilgili olmalı ve yanıltıcı olma ihtimali bulunmamalıdır.
2. Çevre etiketleri ve beyanlarına ilişkin prosedür ve şartlar, uluslararası ticarete gereksiz engeller oluşturma amacı veya sonucu ile hazırlanmamalı, kabul edilmemeli veya uygulanmamalıdır.
3. Çevre etiketleri ve beyanları, öne süren çevresel iddiayı desteklemek için yeterince ayrıntılı ve kapsamlı, sonuçları doğru ve tekrarlanabilir olan bilimsel bir metodolojiye dayanmalıdır.
4. Çevre etiketlerini ve iddialarını doğrulamak için kullanılan prosedür, metodoloji ve herhangi bir kriter hakkında literatürde bilgi mevcut olmalı ve talep üzerine tüm ilgili taraflara sunulabilmelidir.
5. Çevre etiketlerinin ve beyanlarının geliştirilmesi için ürün yaşam döngüsünün tüm ilgili yönleri hesaba katılmalıdır.
6. Çevre etiketleri ve beyanları, çevresel performansı koruyan veya iyileştiren yeniliklere engel olmamalı, onların gelişimiyle zıt bir yaklaşım içerisinde olmamalıdır.
7. Çevre etiketleri ve beyanlarına ilişkin tüm idari gereklilikler veya bilgi talepleri, etiketleme ve beyanlara uygulanabilir standartlar ve kriterlere uygunluğu sağlamak için gerekli olanlarla sınırlı olmalıdır.
8. Çevre etiketleri ve beyanları geliştirme süreci, ilgili taraflarla katılımcı ve açık istişareyi içermelidir. Süreç boyunca fikir birliğine varmak için makul çabalar gösterilmelidir.
9. Bir çevre etiketi veya beyanın kapsadığı ürün ve hizmetlerin çevresel yönleriyle ilgili bilgiler, mevcut veya potansiyel alıcılar için bu etiketi veya çevresel beyanı hazırlayan kişi ya da kurum tarafından sağlanmalıdır.
paylaş
twittle
paylaş
paylaş