Bina Boyutunda LCA (Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi)
Enerji modellemesi gibi araçlar, iyi tasarım yoluyla binalardaki operasyonel enerjinin tahmin edilmesine ve azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (LCA) de bu bağlamda mimarların ve diğer bina profesyonellerinin, binanın tüm yaşam döngüsü aşamalarıyla ilişkili enerji kullanımını ve diğer çevresel etkileri anlamalarını sağlayan oldukça verimli bir araçtır. Ürün ve hizmet tedariki, inşaat, işletme ve hizmetten çıkarma gibi adımlar bir bina için tipik yaşam döngüsü değerlendirmesi aşamalarıdır.
Günümüzde sürdürülebilirlik farkındalığı yüksek olan mimarlar, inşaat endüstrisinin yeşillendirilmesine öncülük etmenin mesleki bir sorumluluk olduğunun bilincindedir. Birçok mimar, uygulamalarını yalnızca yeşil binalar üzerinde çalışan veya müşterileri için yeşil enerji denetimlerini tamamlayan projeleri içerecek şekilde genişletmektedir. Günümüze kadar mimarlık pratiğinde sürdürülebilir tasarım birçok aşamadan geçmiştir. Tarih boyunca, dünyanın her yerindeki yerel bina formları, hakim iklim koşullarına cevap verecek şekilde tasarlanmış ve doğal havalandırmadan yararlanacak şekilde yapılandırılmış ve yapı, yerel malzemelerden inşa edilerek tamamlanmıştır. Bugün iklime duyarlı tasarımlar, belirli bölgesel iklimler için sürdürülebilir çözümler olarak ortaya çıktmaktadır. Birçok yapı firması da bina sürdürülebilirliğine yönelik erken mimari önerileri ve teknolojik çözümler üretmektedir. LCA yaşam döngüsü değerlendirmesi de bu tüm bu çalışmaların merkezinde yer alan oldukça önemli bir kavramdır.
Binalarda Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Aşamaları
Bir binanın tipik yaşam döngüsü aşamaları şunlardır:
? Malzeme imalatı: Hammaddelerin topraktan çıkarılması, malzemelerin üretim yerlerine taşınması, bitmiş veya ara malzemelerin imalatı, yapı ürünü imalatı ve yapı ürünlerinin paketlenmesi ve dağıtımı.
? İnşaat: Gerçek bir bina projesi inşaatı ile ilgili tüm faaliyetler.
? Kullanım ve bakım: Enerji tüketimi, su kullanımı, çevresel atık üretimi, bina sistemlerinin onarımı ve değiştirilmesi; onarım ve değiştirme için nakliye ve ekipman kullanımı dahil olmak üzere binanın işletimine dair tüm çalışmalar
? Kullanım ömrü sonu: Bina yıkımı ve malzemelerin düzenli depolama sahalarına atılması ve atık malzemelerin taşınması nedeniyle tüketilen enerji ve üretilen atıkları içermektedir. Yıkım atıkları ile ilgili geri dönüşüm ve yeniden kullanım faaliyetleri de bu kapsama dahil edilebilmektedir.
Binalarda LCA’nın Kullanımını
Yaşam döngüsü değerlendirmesi (LCA), mimari süreçlerde karar verme aşamalarına yardımcı olan ve giderek gelişen bir araçtır. LCA, ağırlıklı olarak üretim ve proses kimyasının etkisini anlamak ve azaltmak isteyen endüstriyel ekolojistler, kimyagerler ve kimya mühendisleri tarafından geliştirilmiştir. Günümüzde LCA, binaların çevresel etkilerini analiz etmek ve bu etkileri azaltmak için kararlar almak için bir araç olarak tanıtılmaktadır.
Bir LCA´nın çıktısı, bir binanın enerji kullanımı, küresel ısınma potansiyeli, habitat tahribi, kaynakların tükenmesi ve toksik emisyonlar gibi yönleri dahil olmak üzere geniş kapsamlı çevresel ayak izi olarak düşünülebilir. Gelecekte LCA, en yüksek çevresel etkiye neden olan yapı bileşenlerini ve bir projenin etkisinin öncelikle yer seçiminden mi yoksa binanın devam eden işletiminden mi geldiğini vurgulayacaktır. Yaşam döngüsü değerlendirmesi yönetemi, tasarımcıların çelik veya beton çerçeve veya kil duvar veya taş kaplama seçiminde olduğu gibi bina tasarımındaki dengeleri (tradeoff) değerlendirmesine olanak tanımaktadır. Örneğin, bina tasarımındaki bir ürün, hizmet, süreç ya da sistem bir konuda çevresel ayak izlerini azaltıyor fakat başka bir konuda artırıyor ise; LCA ile söz konusu tasarım parametresiyle ilgili sürdürülebilir kararlar almak kolaylaşacaktır. Tüm bunlar LCA’nın sahip olduğu potansiyellerden bazılarıdır.
LCA’nın bina tasarımı süreçlerinde nasıl kullanılabileceği konusunda farklı görüşler, yorumlar ve bazen de kafa karışıklıkları bulunmaktadır. Bir binada LCA tamamlanabilse de, diğer binalarla karşılaştırmaya izin verecek birkaç temel ölçüt vardır. Derecelendirme sistemleri ve şu anda geliştirilmekte olan LEED, Green Globes ve ASHRAE/USGBC/IESDNA Standard 189 gibi standartlar, yaşam döngüsü değerlendirmesi yaklaşımını entegre etmeye çalışmaktadır.
Yapı endüstrisindeki LCA´nın dört seviyeden birinde faaliyet gösterdiği düşünülebilir. Malzeme ve ürün seviyelerinde, mimarların LCA bilgisini kullanmaları beklenmektedir. Yani bu bilgiyi malzeme ve ürün seçim süreçlerinde rehberlik etmek için kullanabilirler. Bina düzeyinde ise mimarlar, önerilen projelerin çevresel ayak izini karakterize eden LCA´lar oluşturmak için binaya özel LCA araçlarını kullanabilirler. Ayrıca regülasyon gereklilikleri karşılamayı (örneğin, belirli bir etki eşiğinin altında kalmak gibi) veya bir projenin çevresel etkisini en aza indirmeyi amaçlayan yinelemeli tasarım metodolojisini kullanabilirler. Endüstri düzeyinde ise oluşturulan LCA´ların politika yapıcılar ve planlayıcılar tarafından kullanılması beklenmektedir.
paylaş
twittle
paylaş
paylaş